Analizując stosowne przepisy ustawy o rachunkowości można wysnuć wniosek, że nabyte lub powstałe aktywa finansowe, a także inne inwestycje, powinny być ujęte w kosztach rachunkowych na dzień ich nabycia albo powstania i to według ceny nabycia albo ceny zakupu. Ustawodawca nie poprzestał zresztą na tym nakładając obowiązek dokonywania tak zwanych odpisów aktualizujących. Te ostatnie wyrażają trwałą utratę wartości konkretnej inwestycji. Odpisy muszą być przy tym dokonywane nie później niż w dniu bilansowym, wartość środka ustalona na dzień przyjęcia do ksiąg rachunkowych staje się bowiem wartością historyczną, a to oznacza, że nie musi być wcale zgodna z wartością realną.
Sama wycen bilansowa jest podyktowana przede wszystkim zasadą ostrożności. Należy dążyć do tego, aby wynik finansowy uwzględniał poszczególne składniki tak aktywów, jak i pasywów. Wspominane już odpisy aktualizujące mają do spełnienia istotną rolę w procesie uaktualniania wartości aktywów przedsiębiorstwa. Przyjmuje się przy tym, że powinny być one dokonane nie później niż na koniec okresu sprawozdawczego. Gdy mamy do czynienia ze skutkami wzrostu lub obniżenia wartości inwestycji w krótkim terminie wycenianych w oparciu o ceny rynkowe, powinny być one ujmowane w przychodach lub kosztach finansowych. Jeśli zdecydujemy się na użycie innych zasad wyceny inwestycji krótkoterminowej, skutki tak obniżenia, jak i wzrostu wartości wspomnianych inwestycji powinny być zaliczane w pełnej wysokości do kosztów finansowych lub do przychodów finansowych, choć w tym wypadku ich wysokość nie powinna być wyższa niż kwota różnic, które uprzednio zostały odpisane w koszty o charakterze finansowym. Niekiedy mamy również do czynienia z sytuacją, w której wartość zbytej inwestycji zaliczanej do aktywów trwałych była wcześniej przeszacowana albo wyceniana w cenie rynkowej lub nabycia w zależności od tego, która z nich była niższa. Skutki takiej wyceny ujmowane są zazwyczaj w odpowiedni sposób, a w konsekwencji nadwyżka z tytułu przeszacowania jest najpierw ustalana, a następnie również rozliczana z kapitałem pochodzącym z aktualizacji wyceny. Same składniki majątku charakteryzują się tym, że ich wartość zmienia się w czasie. Już choćby dlatego zalecane jest dokonywanie odpisów aktualizujących. O tym, w jaki sposób wywiązać się z tego zobowiązania, informuje nas stosowny przepis ustawy o rachunkowości. Jeśli zatem mamy do czynienia z należnościami przyjmuje się, że ich wartość jest aktualizowana z uwzględnieniem stopnia prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego.
Przyjmuje się przy tym, że wspomniany odpis powinien odnosić się do należności pochodzących od dłużników postawianych w stan likwidacji lub upadłości, należności od dłużników w sytuacji, w której doszło do oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości, należności kwestionowanych przez dłużników i tych, z których zapłatą dłużnik zalega, należności stanowiących równowartość tych kwot, które podwyższają należności w stosunku do których już uprzednio dokonano odpisu aktualizującego oraz należności przeterminowanych lub nieprzeterminowanych przy znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności.
