W jednostkach gospodarczych stosunkowo często mamy do czynienia z sytuacją, w której przychody bądź koszty są generowane w okresie innym niż ten, którego rzeczywiście dotyczą. Aby zatem zachować zasadę współmierności przychodów i kosztów konieczne jest rozliczanie ich w tych okresach sprawozdawczych, których dotyczą. Co do zasady, rozliczenia międzyokresowe kosztów są dzielone na dwie grupy mamy więc do czynienia z rozliczeniami czynnymi oraz biernymi. Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów są związane z przyszłymi okresami sprawozdawczymi, bierne zaś dokonywane są w wysokości prawdopodobnych zobowiązań, które przypadają na bieżący okres sprawozdawczy.
Rozliczenia te wynikają w szczególności ze świadczeń emerytalnych, choć często dotyczą również przyszłych świadczeń wobec nieznanych osób, a ich kwotę można oszacować, mimo wszystko, w sposób wiarygodny nawet pomimo tego, że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana. Bierne rozliczenia międzyokresowe oraz zasady ustalania ich wysokości powinny więc wynikać z uznanych zwyczajów handlowych, w bilansie zaś powinny być pokazywane w pozycji rezerwy na zobowiązania. Przyjmuje się przy tym, że dokonywanie odpisów czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów powinno być czynnością wykonywaną stosownie do upływu czasu lub wielkości świadczeń. Oznacza to, że sam charakter rozliczanych kosztów powinien uzasadniać nie tylko czas, ale i sposób rozliczania kosztów międzyokresowych, choć konieczne jest w takim wypadku zachowanie tak zwanej zasady ostrożności. O czynnym rozliczeniu międzyokresowym kosztów, dla którego charakterystyczne jest to, że odpisuje się je w koszty finansowe w równych ratach w ciągu okresu, na jaki zaciągnięte jest zobowiązanie, można mówić także w kontekście różnicy, z jaką mamy do czynienia pomiędzy wartością finansowych składników aktywów oraz zobowiązaniami zapłaty za nie. Nie można też zapominać o tym, że bierne rozliczenia międzyokresowe zmniejszają koszty okresu sprawozdawczego, w którym pojawia się informacja na temat tego, że wspomniane zobowiązania nie powstały. Osoby, którym zależy na zachowaniu zasady współmierności powinny mieć również na uwadze to, jak duże znaczenie ma rozliczanie przychodów w okresach, których dotyczą. Rozliczenia te obejmują między innymi równowartość środków otrzymanych lub należnych od kontrahentów z tytułu świadczeń, których wykonanie nastąpi w następnych okresach sprawozdawczych, ujemną wartość firmy oraz te środki pieniężne, które są otrzymane w celu sfinansowania nabycia lub wytworzenia środków trwałych.
Kwoty te zwiększają stopniowo pozostałe przychody o charakterze operacyjnym równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych tak od środków trwałych, jak i kosztów prac rozwojowych, o ile zostały one sfinansowane właśnie ze wspomnianych źródeł. W przypadku środków, które zostały przyjęte nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny, a także środków trwałych w budowie, środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, stosuje się zasady rozliczania takie, jak ma to miejsce w odniesieniu do środków pieniężnych, które są przeznaczone do sfinansowania zarówno nabycia, jak i wytwarzania środków trwałych.
